Fransız Bir Çizerin Gözünden 2005 Yılında Afganistan: “Kabil Disko”

Kabil Disko” serisi, genç Fransız çizer Nicolas Wild’in hemen savaşı müteakip 2005 yılında iş için gittiği Afganistan’daki maceralarından (ve aslında daha çok da gözlemlerinden) oluşan, çok keyifli bir çizgi roman. “Çizgi roman” formatına ve kültürüne uzak olanların dahi ilgisini çekebilecek derecede dokümanter bir okuma sunan serinin ilk kitabı, “Kabil Disko: Afganistan’dan Kaçırılmayı Nasıl Başardım?” özellikle İranlı çizer Marjane Satrapi’nin “Persepolis”iyle ana akım medyada popüler kıldığı gerçekçi tarzda bir çalışma.

kabil disko - filhakikatAmerikan müdahalesinin ardından sivil toplum örgütlerine bağlı Avrupalı yabancıların doluştuğu Afganistan’da bir yayın ekibi dâhilinde çalışmak üzere ülkeye gelen Wild’in hikâyelerinin çarpıcılığı tabii ki Batılı değerlerin Orta Doğu kültürü arka fonunda yarattığı tezatta yatıyor. Bununla birlikte ülkeyi harap eden savaşın izleri, bunca acıya rağmen ülkelerine gelen yabancılara bu derece misafirperver davranan Afgan halkın sıcaklığı ve genel propaganda atmosferi Wild’in gazeteci gözüyle kendini okutuyor. Afganistan deneyimi Wild’i oldukça etkilemiş olmalı ki Fransa’da 2007 yılında yayımlanan “Kabil Disko” serisinin ardından gittiği İran’da Fars kültürünü de gözlemlemiş ve buradaki deneyimleriyle alakalı kurgusal “Böyle Sustu Zerdüşt” çizgi romanını da 2013 yılında okuyucularına sunmuştu. Bu eser de aynı şekilde 2013 yılında Esen Kitap tarafından yayımlandı.

Wild ve içinde bulunduğu ekibin eserdeki işi ilk bakışta kolay gözükse de aslında üzerinde ince düşünülmesi gereken ve fazlasıyla yaratıcılığa dayalı, hassas bir görev: Yeni Afgan anayasasını, çoğu okuma-yazma bilmeyen Afgan halkına, başrollerinde yetim bir çocuk ve onu evlat edinen iyi kalpli bir adamın olduğu bir çizgi romanda anlatmak. Kısa bir zamanda hazırlanması gereken çalışmanın yoğun temposu esnasında Wild’in Kabil’i ve Afgan kültürünü tanımasına, iş arkadaşları ve patronlarıyla olan ilişkilerinin gelişimine ve terör saldırılarının gölgesinde yaşamanın zorluklarına tanıklık ediyoruz.

boyle sustu zerdust - filhakikat

‘Böyle Sustu Zerdüşt’

Pek tabii ki bu çizgi roman da asla mizahtan bağımsız değil. Wild, Afgan halkına yeni cumhuriyetlerini tanıtmaya çalışan bir Batılının bocalamalarını, siyah-beyaz karelerinde tüm samimiyetiyle aktarıyor. Daha kendisinin bile yeni yeni aşina olduğu bu ülkeye, insanına ve kültürüne bu önemli eseri nasıl sunacaktır? Örneğin Wild, Afgan parlamentosunu çizmek istediğinde, fikir danışmak için patronuna gidecek ve ondan daha ortada parlamentonun kendisinin bile olmadığını öğrenecektir!

Çizerin hümanist değerlere sahip, naif karakterinin dönemin şartlarıyla yarattığı zıtlık da edebi bir okuma sunuyor. Evet, yeniden ayağa kalkmaya çalışan bir ülkenin gereklerinden biri olsa dahi, Amerika yardımıyla kurulan Afgan ordusuna yönelik propaganda yayınları hazırlarken Wild’in yaşadığı ikilemler de eserde etkileyici bir şekilde sunulmuş.

Genel olarak bakıldığında, çizerin bu ülkeye dair gözlemleri çocuksu bir şaşkınlık ve gözlem hassasiyetiyle karşımıza çıkıyor. Filhakika kendisi de verdiği röportajlarda bu olguya dikkat çekmiş. Örneğin, 2014 yılındaki Mumbai Comic Con fuarında şunu söylemiş: “Yeni yerlere seyahat etmek, dünyaya yönelik bakış açımı değiştirirken duyularımı ve hayal gücümü tetikler. Adeta yeniden çocuk olma şansına sahipmişim gibi hissederim. Bu da benim yaratıcılığımı harekete geçirir ve ardından da gördüklerim hakkında çizmek ve anlatmaktan başka seçeneğim kalmaz.” Buna istinaden de eserin çok fazla politik bir yükünün olmadığını, aksine daha çok edebi ve ironik bir metin olduğuna dikkat çekeyim.

kabil disko - filhakikat 3Wild’in Afganistan’da afyon bağımlılığı hakkında farkındalık yaratmak üzere çalıştığı dönemi anlatan serinin ikinci kitabı “Afganistan’da Nasıl Bir Afyon Bağımlısı Olmadım” çevirisini de merakla bekliyorum.

“Kabil Disko: Afganistan’dan Kaçırılmayı Nasıl Başardım?”

Nicolas Wild

Çeviren: İbrahim Şahin

Esen Kitap

160 Sayfa

Emre Karacaoğlu

https://www.facebook.com/emrekaracaoglu